Τι είναι η υπερπλασία μαστού;

Η υπερπλασία μαστού είναι μια καλοήθης (μη καρκινική) κατάσταση που εμφανίζεται όταν τα κύτταρα στους γαλακτοφόρους πόρους ή τους λοβούς του μαστού πολλαπλασιάζονται περισσότερο από το φυσιολογικό. Αυτός ο αυξημένος αριθμός κυττάρων μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη φυσιολογική αρχιτεκτονική του ιστού του μαστού.

Η υπερπλασία δεν είναι καρκίνος, αλλά αποτελεί ένδειξη ότι ο ιστός του μαστού παρουσιάζει αυξημένη κυτταρική δραστηριότητα. Συνήθως ανακαλύπτεται κατά τη διάρκεια μαστογραφίας ή βιοψίας που γίνεται για άλλον λόγο, όπως ένας όζος ή μια περιοχή με μικροαποτιτανώσεις.

Τι είναι η άτυπη υπερπλασία;

Η άτυπη υπερπλασία είναι ένα πιο προχωρημένο στάδιο υπερπλασίας, στο οποίο τα κύτταρα όχι μόνο αυξάνονται σε αριθμό, αλλά αρχίζουν να έχουν και μη φυσιολογικό (άτυπο) σχήμα και διάταξη. Υπάρχουν δύο τύποι:

• Άτυπη λοβιακή υπερπλασία (ALH)
• Άτυπη ενδοπορική υπερπλασία (ADH)

Η άτυπη υπερπλασία θεωρείται προκαρκινική κατάσταση, επειδή αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στο μέλλον. Δεν σημαίνει ότι υπάρχει καρκίνος, αλλά ότι η πιθανότητα εμφάνισής του είναι μεγαλύτερη σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τόσο η υπερπλασία όσο και η άτυπη υπερπλασία δεν προκαλούν συμπτώματα. Συνήθως ανακαλύπτονται τυχαία σε προληπτικές εξετάσεις, όπως η μαστογραφία ή το υπερηχογράφημα μαστών.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση γίνεται με βιοψία μαστού, κατά την οποία λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα ιστού για μικροσκοπική εξέταση. Αν βρεθεί άτυπη υπερπλασία, ο ιατρός μπορεί να συστήσει επιπλέον εξετάσεις ή και χειρουργική αφαίρεση της περιοχής για πιο ακριβή εκτίμηση.

Υπάρχει θεραπεία;

Η υπερπλασία χωρίς ατυπία συνήθως δεν χρειάζεται θεραπεία, αλλά παρακολουθείται με τακτικές εξετάσεις.
Η άτυπη υπερπλασία μπορεί να απαιτήσει πιο στενή παρακολούθηση ή προληπτική αγωγή, ανάλογα με το ιστορικό και τους άλλους παράγοντες κινδύνου της γυναίκας. Σε ορισμένες περιπτώσεις προτείνεται και φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.

Τι σημαίνει για τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου; Η υπερπλασία χωρίς ατυπία αυξάνει ελαφρώς τον κίνδυνο καρκίνου. Η άτυπη υπερπλασία, ωστόσο, τετραπλασιάζει ή και πενταπλασιάζει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού μέσα στα επόμενα χρόνια. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι γυναίκες με αυτήν τη διάγνωση να βρίσκονται σε τακτική ιατρική παρακολούθηση

Υπάρχουν συμπτώματα;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η άτυπη υπερπλασία του μαστού δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα. Είναι μια σιωπηλή αλλοίωση, η οποία ανακαλύπτεται συνήθως τυχαία, κατά τη διάρκεια προληπτικών εξετάσεων, όπως:

• Μαστογραφία ρουτίνας
• Υπερηχογράφημα μαστών
• Βιοψία που έγινε για άλλη ύποπτη περιοχή

Τι μπορεί να οδηγήσει σε διάγνωση;

Μερικές φορές, μια γυναίκα μπορεί να κάνει εξετάσεις επειδή έχει:

• Έναν ψηλαφητό όζο (ένα σκληρό σημείο στον μαστό)
• Ασυνήθιστη εικόνα στη μαστογραφία (π.χ. μικροαποτιτανώσεις)
• Εκκρίσεις από τη θηλή ή πόνο στον μαστό (σπάνια)

Ωστόσο, αυτά τα σημάδια δεν είναι ειδικά για την άτυπη υπερπλασία και συνήθως οφείλονται σε άλλες καταστάσεις. Η διάγνωση της άτυπης υπερπλασίας επιβεβαιώνεται μόνο με βιοψία, όταν ο παθολογοανατόμος εξετάσει τον ιστό του μαστού στο μικροσκόπιο.

Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την ύπαρξή της;

Αν και δεν προκαλεί ενοχλήσεις, η άτυπη υπερπλασία θεωρείται σημαντική επειδή αυξάνει σημαντικά τον μελλοντικό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Για τον λόγο αυτό, γυναίκες με αυτή τη διάγνωση πρέπει να παρακολουθούνται πιο στενά και να συζητούν με τον ιατρό τους για πιθανές προληπτικές στρατηγικές.

Πώς γίνεται η διάγνωση της υπερπλασίας του μαστού;

Η διάγνωση ξεκινά από τις προληπτικές εξετάσεις

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η υπερπλασία δεν προκαλεί συμπτώματα. Έτσι, η διάγνωση ξεκινά συνήθως από προληπτικό έλεγχο, όπως:

• Μαστογραφία: Μπορεί να δείξει περιοχές με μικροαποτιτανώσεις ή άλλες ύποπτες αλλοιώσεις που χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση.
• Υπερηχογράφημα μαστών: Συμπληρωματική εξέταση, ιδιαίτερα σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς.

Αν σε αυτές τις εξετάσεις φανεί κάτι ύποπτο, το επόμενο βήμα είναι η βιοψία.

Η επιβεβαίωση γίνεται με βιοψία

Η μόνη σίγουρη μέθοδος για τη διάγνωση της υπερπλασίας είναι η βιοψία, δηλαδή η λήψη μικρού δείγματος ιστού από την ύποπτη περιοχή.

Η βιοψία μπορεί να γίνει με :

• Βιοψία με κόπτουσα βελόνα (Core biopsy) – πιο αξιόπιστη μέθοδος, γίνεται με τοπική αναισθησία.
• Χειρουργική βιοψία – όταν η περιοχή είναι δύσκολο να ελεγχθεί με βελόνα ή όταν χρειάζεται πλήρης αφαίρεση της αλλοίωσης.

Το δείγμα αποστέλλεται στον παθολογοανατόμο, ο οποίος εξετάζει τα κύτταρα στο μικροσκόπιο για να προσδιορίσει:

• Αν υπάρχει υπερπλασία
• Αν τα κύτταρα είναι φυσιολογικά ή άτυπα
• Αν υπάρχει ένδειξη κακοήθειας

Τι συμβαίνει μετά τη διάγνωση;

Αν βρεθεί υπερπλασία χωρίς ατυπία, συνήθως δεν απαιτείται θεραπεία, αλλά συστήνεται τακτική παρακολούθηση.
Αν διαγνωστεί άτυπη υπερπλασία, ο ιατρός μπορεί να προτείνει επιπλέον εξετάσεις, προληπτικά μέτρα ή φαρμακευτική αγωγή, καθώς αυξάνεται ο μελλοντικός κίνδυνος για καρκίνο του μαστού.

Ποια είναι η θεραπεία της υπερπλασίας και της άτυπης υπερπλασίας του μαστού;

Υπερπλασία του μαστού χωρίς ατυπία

Η υπερπλασία χωρίς ατυπία είναι μια καλοήθης αλλοίωση του μαστού, που δεν θεωρείται προκαρκινική. Συνήθως, δεν απαιτεί συγκεκριμένη θεραπεία.

Η διαχείριση επικεντρώνεται στην παρακολούθηση και την πρόληψη.

Ο ιατρός μπορεί να συστήσει:

• Τακτικές μαστογραφίες (μία φορά τον χρόνο ή πιο συχνά, ανάλογα με την περίπτωση)
• Κλινική εξέταση μαστών ανά 6–12 μήνες
• Υγιεινός τρόπος ζωής, με έλεγχο του σωματικού βάρους, αποφυγή καπνίσματος και περιορισμό κατανάλωσης αλκοόλ

Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν χρειάζεται καμία άλλη παρέμβαση, αλλά είναι σημαντικό να διατηρείται η παρακολούθηση.

Άτυπη υπερπλασία του μαστού

Η άτυπη υπερπλασία είναι μια πιο σοβαρή μορφή υπερπλασίας, καθώς συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού στο μέλλον. Παρόλο που δεν είναι καρκίνος, θεωρείται προκαρκινική κατάσταση, και η αντιμετώπισή της είναι πιο ενεργητική.

Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει τα εξής:

1. Χειρουργική αφαίρεση

Αν η άτυπη υπερπλασία διαγνωστεί σε βιοψία με βελόνα, ο ιατρός μπορεί να προτείνει χειρουργική αφαίρεση της περιοχής, για να αποκλειστεί η πιθανότητα ύπαρξης καρκινικών κυττάρων που δεν ανιχνεύθηκαν στη βιοψία.

2. Στενή παρακολούθηση μετά τη χειρουργική αφαίρεση

Γυναίκες με άτυπη υπερπλασία χρειάζονται:

• Μαστογραφία και υπερηχογράφημα μαστών κάθε χρόνο
• Κλινική εξέταση μαστών τακτικά από ειδικό ιατρό
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συστηθεί και μαγνητική τομογραφία μαστών (MRI), ειδικά αν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου

3. Προληπτική φαρμακευτική αγωγή

Ορισμένες γυναίκες μπορεί να ωφεληθούν από τη χρήση φαρμάκων που μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, όπως:

• Ταμοξιφαίνη (Tamoxifen)
• Άλλοι αναστολείς οιστρογόνων, ανάλογα με την ηλικία και το ιατρικό ιστορικό

Η επιλογή φαρμακευτικής πρόληψης γίνεται πάντα μετά από συζήτηση με τον παθολόγο ογκολόγο, λαμβάνοντας υπόψη τα οφέλη και τις πιθανές παρενέργειες.

4. Τροποποίηση τρόπου ζωής

Η σωστή διατροφή, η τακτική άσκηση, η διατήρηση υγιούς βάρους και η αποφυγή ορμονικής θεραπείας χωρίς ένδειξη μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του συνολικού κινδύνου.

Συμπερασματικά

• Η υπερπλασία χωρίς ατυπία δεν απαιτεί θεραπεία, αλλά χρειάζεται παρακολούθηση.
• Η άτυπη υπερπλασία χρειάζεται πιο ενεργή διαχείριση, με πιθανή αφαίρεση της βλάβης, στενή παρακολούθηση και ενδεχομένως προληπτική φαρμακευτική αγωγή.

Η συνεργασία με εξειδικευμένους ιατρούς (χειρουργό μαστού και παθολόγο ογκολόγο) είναι σημαντική για να καθοριστεί το κατάλληλο πλάνο παρακολούθησης ή θεραπείας, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε γυναίκας.