Τι είναι ο φυλλοειδής όγκος μαστού;

Ο φυλλοειδής όγκος (ή φυλλοειδές ινοαδένωμα) είναι ένας σπάνιος τύπος όγκου που εμφανίζεται στον μαστό. Παίρνει το όνομά του από την ελληνική λέξη “φύλλο”, επειδή όταν παρατηρείται στο μικροσκόπιο, η δομή του μοιάζει με φύλλα.

Είναι καλοήθης ή κακοήθης;

Οι περισσότεροι φυλλοειδείς όγκοι είναι καλοήθεις, όμως υπάρχει πιθανότητα να είναι οριακοί ή και κακοήθεις (δηλαδή να έχουν επιθετική συμπεριφορά). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μεγαλώνουν γρήγορα ή να υποτροπιάζουν μετά από αφαίρεση. Σπανίως, οι κακοήθεις φυλλοειδείς όγκοι μπορούν να δώσουν μεταστάσεις σε άλλα μέρη του σώματος.

Πώς διαφέρει από το ινοαδένωμα;

Το ινοαδένωμα είναι επίσης ένας κοινός καλοήθης όγκος του μαστού, όμως έχει πιο σταθερή συμπεριφορά και δεν εξελίσσεται σε κακοήθεια. Ο φυλλοειδής όγκος μπορεί να μοιάζει με ινοαδένωμα στην αρχή, αλλά συχνά μεγαλώνει πιο γρήγορα και έχει διαφορετική ιστολογική εικόνα.

Πως δημιουργείται ο φυλλοειδής όγκος μαστού;

Ο φυλλοειδής όγκος του μαστού είναι ένας σπάνιος όγκος που δημιουργείται από τον ινώδη και αδενικό ιστό του μαστού – τα βασικά δομικά του στοιχεία. Ανήκει στην κατηγορία των ινοεπιθηλιακών όγκων, όπως και το ινοαδένωμα, αλλά έχει διαφορετική συμπεριφορά και ανάπτυξη.

Μηχανισμός δημιουργίας

Η ακριβής αιτία δημιουργίας του φυλλοειδούς όγκου δεν είναι πλήρως γνωστή. Ωστόσο, φαίνεται πως ξεκινά από ανώμαλο πολλαπλασιασμό κυττάρων στον ινώδης ιστό του μαστού – δηλαδή στο στηρικτικό ιστό που περιβάλλει τους αδένες και τα γαλακτοφόρα σωληνάρια.

Σε κάποια άτομα, αυτά τα κύτταρα αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται με ταχύτερο ή πιο ακανόνιστο τρόπο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας όγκος που μοιάζει αρχικά με ινοαδένωμα, αλλά εξελίσσεται διαφορετικά.

Γενετικοί και βιολογικοί παράγοντες

Έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένοι γενετικοί παράγοντες ίσως παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη του φυλλοειδούς όγκου. Για παράδειγμα, έχουν ανιχνευθεί μεταλλάξεις σε γονίδια που σχετίζονται με τον έλεγχο της κυτταρικής ανάπτυξης. Ωστόσο, δεν πρόκειται για κληρονομική μορφή καρκίνου – η πλειοψηφία των περιπτώσεων φαίνεται να είναι σποραδική, δηλαδή να προκύπτει μεμονωμένα και όχι λόγω οικογενειακού ιστορικού.

Ορμονικές επιρροές

Αν και ο φυλλοειδής όγκος δεν έχει τόσο στενή σχέση με τις ορμόνες όσο άλλοι όγκοι του μαστού, ορμονικές αλλαγές, κυρίως σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ενδέχεται να επηρεάζουν την ανάπτυξή του. Αυτό εξηγεί γιατί πολλοί φυλλοειδείς όγκοι εμφανίζονται σε γυναίκες ηλικίας 30 έως 50 ετών.

Τραυματισμός ή ερεθισμός του μαστού

Δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα που να συνδέουν τραυματισμούς ή φλεγμονές με την ανάπτυξη φυλλοειδούς όγκου. Ωστόσο, κάποιες φορές ένας όγκος εντοπίζεται μετά από τραυματισμό, ο οποίος όμως πιθανώς απλώς έκανε το ήδη υπάρχον πρόβλημα πιο εμφανές και δεν ήταν η αιτία του.

Αναπτύσσεται γρήγορα

Ένα χαρακτηριστικό του φυλλοειδούς όγκου είναι ότι αναπτύσσεται γρήγορα, σε διάστημα εβδομάδων ή λίγων μηνών. Αυτό συχνά προκαλεί ανησυχία στη γυναίκα και οδηγεί σε επίσκεψη στον ιατρό. Η ταχεία αύξηση οφείλεται στην ιδιαίτερη βιολογία των κυττάρων του όγκου και όχι απαραίτητα σε κακοήθεια.

Συνοψίζοντας:

• Ο φυλλοειδής όγκος ξεκινά από τον ινώδη ιστό του μαστού.
• Δημιουργείται από μη φυσιολογική κυτταρική ανάπτυξη.
• Πιθανοί παράγοντες: γενετικές μεταλλάξεις, ορμονικές επιδράσεις.
• Δεν είναι γνωστός κάποιος συγκεκριμένος τρόπος πρόληψης.
• Δεν έχει αποδειχθεί σύνδεση με τρόπο ζωής ή διατροφή.

Πως γίνεται η διάγνωση του φυλλοειδούς όγκου μαστού;

Η διάγνωση του φυλλοειδούς όγκου του μαστού ξεκινά συνήθως όταν μια γυναίκα παρατηρήσει ένα ψηλαφητό ογκίδιο ή εξόγκωμα στον μαστό της, που μπορεί να μεγαλώνει γρήγορα. Η αναγνώριση και η διάκριση του φυλλοειδούς όγκου από άλλους τύπους όγκων, όπως το ινοαδένωμα ή ο καρκίνος του μαστού, απαιτεί συνδυασμό εξετάσεων και παθολογοανατομική επιβεβαίωση.

Κλινική εξέταση

Ο πρώτος έλεγχος γίνεται με κλινική εξέταση από τον ιατρό. Συνήθως, ο φυλλοειδής όγκος παρουσιάζεται ως ένας μαλακός ή ελαστικός όγκος, που έχει σαφή όρια και μπορεί να μετακινείται μέσα στον μαστό. Σε πολλές περιπτώσεις είναι ανώδυνος, αλλά ξεχωρίζει λόγω της ταχείας αύξησης του μεγέθους του.

Απεικονιστικός έλεγχος

Η επόμενη φάση είναι οι απεικονιστικές εξετάσεις, όπως:

• Υπερηχογράφημα μαστού: Μπορεί να δείξει έναν συμπαγή όγκο με ομαλά όρια, αλλά συνήθως δεν αρκεί για σαφή διάγνωση.
• Μαστογραφία: Παρέχει πληροφορίες για τη μορφολογία του όγκου, αλλά και πάλι δεν μπορεί να ξεχωρίσει με ακρίβεια έναν φυλλοειδή όγκο από ένα ινοαδένωμα.
• Μαγνητική τομογραφία (MRI): Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται για καλύτερη αξιολόγηση, ειδικά όταν ο όγκος είναι μεγάλος ή υποτροπιάζει.

Ωστόσο, κανένα από τα παραπάνω δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση με βεβαιότητα.

Βιοψία – η πιο καθοριστική εξέταση

Η βιοψία είναι απαραίτητη για την τελική διάγνωση. Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος είναι η Core biopsy (βιοψία με κόπτουσα βελόνα), η οποία λαμβάνει δείγματα ιστού από το εσωτερικό του όγκου.

Το δείγμα αποστέλλεται στον παθολογοανατόμο, ο οποίος εξετάζει τον ιστό στο μικροσκόπιο. Εκεί διακρίνονται τα χαρακτηριστικά του φυλλοειδούς όγκου, όπως:

• Η ιδιαίτερη “φυλλοειδής” δομή του ιστού
• Ο αριθμός των κυττάρων
• Η παρουσία ή απουσία άτυπων κυττάρων
• Ο ρυθμός πολλαπλασιασμού (μιτωτική δραστηριότητα)

Με βάση αυτά τα στοιχεία, ο όγκος ταξινομείται σε καλοήθη, οριακό ή κακοήθη.

Διαφορική διάγνωση

Ένα βασικό βήμα στη διαδικασία είναι η διαφορική διάγνωση – δηλαδή το να ξεχωρίσει ο ιατρός τον φυλλοειδή όγκο από άλλες βλάβες του μαστού, όπως:

• Ινοαδένωμα (που του μοιάζει πολύ, αλλά είναι πιο αθώο)
• Καρκίνωμα μαστού (ιδιαίτερα σε κακοήθεις μορφές)
• Λοιπές ινοεπιθηλιακές αλλοιώσεις

Η ακριβής διάγνωση έχει μεγάλη σημασία γιατί καθορίζει τη θεραπεία και τη στρατηγική παρακολούθησης της ασθενούς.

Συνοψίζοντας:

• Η διάγνωση ξεκινά με κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα
• Επιβεβαιώνεται μόνο με βιοψία και μικροσκοπική εξέταση
• Χρειάζεται να γίνει διάκριση από άλλους όγκους του μαστού
• Η σωστή διάγνωση καθορίζει την κατάλληλη θεραπεία

Ποια είναι η θεραπεία του φυλλοειδούς όγκου του μαστού;

Η βασική και πιο αποτελεσματική θεραπεία για τον φυλλοειδή όγκο του μαστού είναι η χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Το είδος της επέμβασης και η περαιτέρω αντιμετώπιση εξαρτώνται από το αν ο όγκος είναι καλοήθης, οριακός ή κακοήθης, κάτι που προσδιορίζεται με τη βιοψία.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Στόχος του χειρουργείου είναι η πλήρης αφαίρεση του όγκου με καθαρά όρια (δηλαδή με επαρκή υγιή ιστό γύρω από αυτόν), ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος επανεμφάνισης. Η επέμβαση μπορεί να είναι:

• Ευρεία τοπική εκτομή: Αφαιρείται ο όγκος μαζί με ένα περιθώριο υγιούς ιστού.
• Μαστεκτομή: Σε περιπτώσεις πολύ μεγάλου ή κακοήθους όγκου, ή σε επανειλημμένες υποτροπές, μπορεί να χρειαστεί αφαίρεση ολόκληρου του μαστού.

Η διατήρηση του μαστού είναι δυνατή στις περισσότερες περιπτώσεις καλοηθών ή οριακών όγκων, όταν υπάρχει επαρκής υγιής ιστός.

Ρόλος άλλων θεραπειών

• Ακτινοθεραπεία: Μπορεί να εξεταστεί σε περιπτώσεις κακοήθων όγκων ή αν δεν έχουν αφαιρεθεί πλήρως τα καρκινικά κύτταρα. Δεν χρησιμοποιείται συνήθως για καλοήθεις μορφές.
• Χημειοθεραπεία: Σπάνια χρειάζεται και συνήθως μόνο αν υπάρχουν μεταστάσεις σε κακοήθεις φυλλοειδείς όγκους.
• Ορμονοθεραπεία: Δεν έχει ρόλο, καθώς οι φυλλοειδείς όγκοι συνήθως δεν εξαρτώνται από τις ορμόνες.

Παρακολούθηση

Μετά την επέμβαση, είναι σημαντικό να γίνεται τακτικός έλεγχος, γιατί ακόμα και οι καλοήθεις φυλλοειδείς όγκοι μπορούν να υποτροπιάσουν, δηλαδή να ξαναεμφανιστούν στο ίδιο ή κοντινό σημείο. Γι’ αυτό η σωστή χειρουργική αφαίρεση από την αρχή είναι πολύ σημαντική.

Συνοψίζοντας:

• Πρώτη επιλογή: χειρουργική αφαίρεση με καθαρά όρια
• Η μαστεκτομή εφαρμόζεται σε δύσκολες ή κακοήθεις περιπτώσεις
• Η ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία είναι σπάνια απαραίτητες
• Απαραίτητος ο τακτικός επανέλεγχος για πρόληψη υποτροπής