Γενικά για τη νόσο:
Ο καρκίνος του μαστού είναι ασθένεια όπου αδενικά κύτταρα αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα και σχηματίζουν ένα ογκίδιο. Η πάθηση αν δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να επεκταθεί σε άλλα όργανα του σώματος.
Είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες, ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί σπάνια και στους άνδρες.
Κάθε γυναίκα πρέπει να γνωρίζει σημάδια στο σώμα της που μπορεί να μαρτυρούν καρκίνο στον μαστό. Τα πιο συνηθισμένα είναι:
- Εμφάνιση ψηλαφητού ογκιδίου ή σκληρίας στο μαστό ή στη μασχάλη
- Αλλαγές στο σχήμα ή στο μέγεθος του μαστού
- Ερεθισμός ή αλλαγές στο δέρμα (π.χ. εισολκή ή πάχυνση σαν «φλοιό πορτοκαλιού»)
- Έκκριση υγρού από τη θηλή, ειδικά αν το υγρό περιέχει αίμα ή έχει σκούρο καφέ χρώμα
- Εισολκή της θηλής προς τα μέσα
Αν παρατηρήσετε κάτι από τα παραπάνω, καλό είναι να απευθυνθείτε άμεσα στον ιατρό σας.
Που οφείλετε η νόσος;
Δεν γνωρίζουμε πάντα γιατί εμφανίζεται ο καρκίνος του μαστού, αλλά υπάρχουν μερικοί παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα:
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, ιδίως σε συγγενή 1ου και 2ου βαθμού μεταξύ τους (αδελφή, μητέρα, γιαγιά, θεία)
- Ηλικία άνω των 50 ετών
- Ορμονικοί παράγοντες (π.χ. πρώιμη εμμηναρχή ή καθυστερημένη εμμηνόπαυση)
- Παχυσαρκία ή καθιστική ζωή
- Κάπνισμα και αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
Ποια είναι τα συμπτώματα καρκίνου του μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εμφανιστεί με διάφορους τρόπους. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα βασικά σημάδια, ώστε να ζητήσουμε ιατρική βοήθεια έγκαιρα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:
- Ψηλαφητό ογκίδιο ή σκληρία στον μαστό ή στη μασχάλη
Μπορεί να νιώσετε ένα “γρομπαλάκι” που δεν υπήρχε παλαιότερα. Συνήθως είναι ανώδυνο και δεν αλλάζει θέση. - Αλλαγές στο σχήμα ή στο μέγεθος του μαστού
Ένας μαστός μπορεί να φαίνεται πρησμένος, να αλλάξει μορφή ή να φαίνεται διαφορετικός από τον άλλο. - Αλλαγές στο δέρμα του μαστού
Το δέρμα μπορεί να μοιάζει ερεθισμένο, να κοκκινίζει ή να μοιάζει με “φλοιό πορτοκαλιού”. - Εισολκή (βύθιση) της θηλής
Αν η θηλή αρχίσει να στρέφεται προς τα μέσα ή αλλάζει θέση, είναι καλό να ελεγχθεί. - Έκκριση υγρού από τη θηλή
Ιδιαίτερα αν είναι αιματηρό ή σκούρο καφέ και εμφανίζεται χωρίς πίεση, χρειάζεται αξιολόγηση από ιατρό. - Πόνος στον μαστό ή στη θηλή
Ο πόνος δεν είναι πάντα σύμπτωμα καρκίνου, αλλά αν είναι επίμονος ή ασυνήθιστος, δεν πρέπει να αγνοείται. - Οίδημα ή διόγκωση στη μασχάλη
Ίσως οφείλεται σε διογκωμένους λεμφαδένες, κάτι που μπορεί να συνδέεται με καρκινική δραστηριότητα.
Τι να κάνετε αν παρατηρήσετε κάποιο σύμπτωμα:
Μην πανικοβληθείτε, αλλά μην το αγνοήσετε. Τα περισσότερα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται και σε καλοήθεις καταστάσεις (όπως κύστες ή ορμονικές αλλαγές), αλλά μόνο ο ιατρός μπορεί να δώσει την σωστή απάντηση. Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κλειδί για την αποτελεσματική θεραπεία
Διάγνωση καρκίνου του μαστού
Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα μπορούμε να εντοπίσουμε τη νόσο σε πολύ πρώιμο στάδιο πριν εμφανιστούν συμπτώματα. Αυτό δίνει περισσότερες πιθανότητες για επιτυχημένη και λιγότερο επιβαρυντική θεραπεία.
Διαγνωστικός έλεγχος:
Η διάγνωση ξεκινά είτε:
- προληπτικά, σε γυναίκες χωρίς συμπτώματα (μέσω μαστογραφίας, υπερηχογραφήματος ή/ και μαγνητικής μαστογραφίας),
- είτε μετά την εμφάνιση κάποιου ύποπτου συμπτώματος, όπως ένα ψηλαφητό ογκίδιο, αλλαγή στο σχήμα του μαστού, ή έκκριση από τη θηλή.
Τρόποι διάγνωσης:
1. Κλινική εξέταση από ιατρό
Ο ιατρός εξετάζει τους μαστούς και τη μασχάλη με ψηλάφηση για να εντοπίσει εξογκώματα ή άλλες αλλαγές.
2. Μαστογραφία
Ακτινολογική εξέταση που απεικονίζει τους μαστούς, με χρήση ιοντίζουσας ακτινοβολίας (ακτίνες – X). Μπορεί να δείξει όγκους ή εστιακές αλλοιώσεις που δεν γίνονται αντιληπτές με την αφή. Συνιστάται ετησίως από τα 40 και άνω ως τα 75.
3. Υπερηχογράφημα μαστών
Γίνεται σε γυναίκες νεαρής ηλικίας αν υπάρχει ιδιαίτερος ιατρικός λόγος. Γίνεται συμπληρωματικά της μαστογραφίας, ειδικά σε γυναίκες με αυξημένη πυκνότητα αδενικού ιστού ή όταν η μαστογραφία δείχνει κάτι ύποπτο. Μπορεί να προσδιορίσει τις περισσότερες φορές αν το εύρημα είναι συμπαγές ή κυστικό, τη μορφολογία του και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
4. Μαγνητική μαστογραφία
Γίνεται με χρήση σκιαγραφικού μέσου (γαδολινίου) και προσδιορίζει συμπληρωματικά τα αιμοδυναμικά χαρακτηριστικά ενός ευρήματος δίνοντας σημαντικές διαγνωστικές πληροφορίες για την πιθανή αναγκαιότητα βιοψίας.
5. Βιοψία
Πολύ καθοριστική εξέταση και κάποιες φορές απόλυτα αναγκαία. Με ειδική βελόνη και στοχευμένη πορεία που καθορίζεται με απεικονιστική μέθοδο ( συνήθως υπερήχους) λαμβάνονται μικρού μεγέθους δείγματα ιστού από τον ύποπτο όγκο που εξετάζονται στη συνέχεια με ειδικές μεθόδους από ιατρό παθολογοανατόμο. Επιβεβαιώνει αν υπάρχει καρκίνος, και αν ναι τι τύπου είναι.
6. Επιπλέον εξετάσεις (όταν χρειάζεται)
Αν επιβεβαιωθεί καρκίνος, μπορεί να χρειαστούν:
- Αξονική τομογραφία ή σπινθηρογράφημα για να δούμε αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος.
- Εξετάσεις αίματος και γενετικός έλεγχος (σε ορισμένες περιπτώσεις)
Στάδια καρκίνου του μαστού
Όταν γίνεται διάγνωση καρκίνου του μαστού, ένα από τα πρώτα πράγματα που εξετάζει ο γιατρός είναι σε ποιο στάδιο βρίσκεται η νόσος. Το στάδιο δείχνει πόσο έχει αναπτυχθεί ο καρκίνος και αν έχει εξαπλωθεί σε άλλα σημεία του σώματος.
Η σταδιοποίηση βοηθά στη λήψη αποφάσεων για τη θεραπεία και δίνει μια εικόνα για την πορεία της νόσου.
Τα βασικά στάδια είναι από το 0 έως το 4:
Στάδιο 0 – Μη διηθητικός καρκίνος
Σε αυτό το αρχικό στάδιο, τα καρκινικά κύτταρα βρίσκονται μόνο μέσα στους γαλακτοφόρους πόρους ή τα λόβια και δεν έχουν εξαπλωθεί και αυξηθεί σχηματίζοντας μάζα – ογκίδιο στο μαστό. Συχνά αναφέρεται ως καρκίνωμα in situ. Είναι πλήρως ιάσιμο και συνήθως αντιμετωπίζεται πολύ αποτελεσματικά.
Στάδιο 1 – Πρώιμος καρκίνος
Ο όγκος είναι μικρός (έως 2 εκατοστά) και είτε δεν έχει εξαπλωθεί καθόλου, είτε έχει περάσει σε ελάχιστους κοντινούς λεμφαδένες. Η πιθανότητα ίασης είναι πολύ υψηλή, ειδικά με έγκαιρη θεραπεία.
Στάδιο 2 – Τοπικά προχωρημένος καρκίνος
Ο όγκος είναι μεγαλύτερος (2 έως 5 εκατοστά) ή/και έχει εξαπλωθεί σε μερικούς λεμφαδένες της μασχάλης. Ακόμη θεωρείται θεραπεύσιμος, με συνδυασμό θεραπειών όπως χειρουργείο, χημειοθεραπεία και ακτινοβολία.
Στάδιο 3 – Προχωρημένος τοπικά
Ο καρκίνος έχει επεκταθεί περισσότερο μέσα στον μαστό ή στους λεμφαδένες, αλλά δεν έχει φτάσει σε άλλα όργανα του σώματος. Είναι πιο σοβαρό στάδιο, αλλά ακόμα υπάρχει δυνατότητα θεραπείας με επιθετική αντιμετώπιση.
Στάδιο 4 – Μεταστατικός καρκίνος
Σε αυτό το στάδιο, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί (κάνει μεταστάσεις) σε άλλα μέρη του σώματος, όπως τα οστά, το ήπαρ , ο εγκέφαλος ή οι πνεύμονες. Θεωρείται μη ιάσιμος, αλλά υπάρχουν θεραπείες που βοηθούν στην παράταση ζωής και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής της ασθενούς.
Να θυμάστε:
Το στάδιο του καρκίνου δεν λέει τα πάντα για την πορεία της νόσου. Υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί παράγοντες, όπως:
- Ο τύπος του όγκου
- Αν τα κύτταρα ανταποκρίνονται σε ορμόνες
- Η γενική κατάσταση της υγείας του ατόμου
Η ιατρική σήμερα έχει προχωρήσει πολύ, και σε κάθε στάδιο υπάρχουν επιλογές που προσαρμόζονται στον κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Πρόληψη καρκίνου του μαστού (MG-US-MRM)
Ο καρκίνος του μαστού είναι μια σοβαρή αλλά συχνά ιάσιμη νόσος, όταν εντοπιστεί έγκαιρα. Το σημαντικότερο είναι η πρόληψη με έγκαιρη διάγνωση.
Πρόληψη δεν σημαίνει ότι μπορούμε πάντα να τον αποφύγουμε – αλλά μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο και να εντοπίσουμε έγκαιρα οποιαδήποτε αλλαγή, πριν εξελιχθεί.
Μέθοδοι Πρόληψης :
Αυτοεξέταση Μαστών
Μάθετε να παρατηρείτε τους μαστούς σας. Η μηνιαία αυτοεξέταση, ιδανικά μετά την περίοδο, βοηθάει να εντοπίσετε αλλαγές (όπως εξογκώματα, πόνο, έκκριση από τη θηλή ή αλλαγές στο δέρμα). Αν δείτε κάτι ασυνήθιστο, ενημερώστε τον ιατρό σας.
Κλινικός έλεγχος από ιατρό
Ο τακτικός έλεγχος από κλινικό ιατρό με εμπειρία στο μαστό (ειδικό χειρουργό μαστού) μπορεί να εντοπίσει προβλήματα που ίσως εσείς δεν έχετε παρατηρήσει. Συνιστάται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο μετά τα 40 έτη.
Απεικονιστικός έλεγχος : Μαστογραφία και υπερηχογράφημα μαστών
Η μαστογραφία είναι η πιο αποτελεσματική εξέταση για την πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού, πριν εμφανιστούν συμπτώματα. Συμπληρώνεται από υπερηχογράφημα μαστών όταν οι μαστοί έχουν πυκνή δομή αδενικού ιστού κατά περιοχές ή σε όλη τους την έκταση.
Ο απεικονιστικός έλεγχος συνιστάται:
- Από τα 40 έτη και άνω, κάθε χρόνο ως τα 75 έτη.
- Νωρίτερα, από τα 40 έτη, αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή άλλοι παράγοντες κινδύνου.
- Ο υπερηχογραφικός έλεγχος μπορεί να χρειάζεται να επαναληφθεί για διαγνωστικούς λόγους στους 3 ή 6 μήνες σε κάποιες περιπτώσεις.
Απεικονιστικός έλεγχος : Μαγνητική μαστογραφία
Χρησιμοποιείται συμπληρωματικά των άλλων δύο μεθόδων ανά περίπτωση για να διευκρινίσει την παρουσία ευρημάτων στους μαστούς. Γίνεται με χρήση σκιαγραφικού μέσου (γαδολινίου). Δεν αντικαθιστά τις άλλες δύο μεθόδους αλλά τις συμπληρώνει όταν απαιτείται διαγνωστικά και πάντα ανά περίπτωση.
Επιπλέον τρόποι πρόληψης μέσα από τον τρόπο ζωής:
- Υγιεινή διατροφή – Περιορίστε τα λιπαρά, προτιμήστε φρούτα, λαχανικά, φυτικές ίνες και τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά.
- Σωματική άσκηση – Τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα, ακόμα και περπάτημα, βοηθούν στη ρύθμιση βάρους και ορμονών.
- Διατήρηση υγιούς βάρους – Η παχυσαρκία, ειδικά μετά την εμμηνόπαυση, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο.
- Αποφυγή καπνίσματος και περιορισμός αλκοόλ – Η συχνή κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο.
- Ενημέρωση για ορμονικές θεραπείες – Συζητήστε με τον ιατρό σας τα υπέρ και τα κατά της ορμονοθεραπείας μετά την εμμηνόπαυση.
Τύποι καρκίνου του μαστού (In situ – διηθητικός)
Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μία μόνο ασθένεια, αλλά περιλαμβάνει διάφορους τύπους, ανάλογα με το πού ξεκινά και πώς εξελίσσεται. Η γνώση του τύπου είναι σημαντική γιατί επηρεάζει τη θεραπεία και την πρόγνωση.
Οι δύο βασικές κατηγορίες είναι:
1. Καρκίνος In Situ (μη διηθητικός)
Στον τύπο αυτό, τα καρκινικά κύτταρα παραμένουν μέσα στους γαλακτοφόρους πόρους ή στα αδενικά λόβια του μαστού και δεν έχουν εξαπλωθεί στον γύρω ιστό. Καλή πρόγνωση και συνήθως αντιμετωπίζεται με τοπική θεραπεία και τακτική παρακολούθηση.
Πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS)
- Είναι ο πιο συχνός τύπος μη διηθητικού καρκίνου.
- Τα κύτταρα βρίσκονται μόνο μέσα στους γαλακτοφόρους πόρους.
- Δεν είναι ακόμα «επικίνδυνος», αλλά αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να εξελιχθεί σε διηθητικό καρκίνο.
Λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS)
- Τα καρκινικά κύτταρα εντοπίζονται μέσα στα αδενικά λόβια του μαστού.
- Δεν θεωρείται “πραγματικός” καρκίνος, αλλά δείχνει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και στους δύο μαστούς στο μέλλον.
2. Διηθητικός καρκίνος
Εδώ, τα καρκινικά κύτταρα έχουν περάσει το τοίχωμα του πόρου ή των αδενικών λοβίων και αρχίζουν να εισβάλλουν στους γύρω ιστούς. Μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος (μεταστάσεις). Η θεραπεία εξαρτάται από το μέγεθος, το στάδιο και άλλα χαρακτηριστικά του όγκου (ορμονικοί υποδοχείς, HER2 κ.λπ.).
Διηθητικός πορογενής καρκίνος (IDC)
- Ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του μαστού (70-80% των περιπτώσεων).
- Ξεκινά στους γαλακτοφόρους πόρους και εξαπλώνεται στον ιστό του μαστού.
Διηθητικός λοβιακός καρκίνος (ILC)
- Ξεκινά στα αδενικά λόβια και μπορεί να είναι πιο δύσκολος ο εντοπισμός του στη μαστογραφία.
- Τείνει να εμφανίζεται και στους δύο μαστούς.
Θεραπεία του Καρκίνου του Μαστού
Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το στάδιο του καρκίνου, τον τύπο του όγκου και τη γενική υγεία της ασθενούς. Ο στόχος της θεραπείας είναι να εξαλείψει τα καρκινικά κύτταρα, να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής. Κάθε περίπτωση καρκίνου του μαστού είναι μοναδική και η θεραπεία προσαρμόζεται στις ανάγκες της ασθενούς.
Κύριοι τρόποι θεραπείας του καρκίνου του μαστού:
1. Χειρουργική Θεραπεία
Η χειρουργική επέμβαση είναι συχνά το πρώτο βήμα στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού και χρησιμοποιείται για την αφαίρεση του όγκου ή του μαστού. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι:
- Μαστεκτομή: Αφαίρεση ολόκληρου του μαστού. Συνιστάται για πιο προχωρημένα στάδια ή όταν ο όγκος είναι εκτεταμένος.
- Ογκεκτομή ή τμηματεκτομή: Αφαίρεση μόνο του όγκου και ενός μικρού τμήματος γύρω από αυτόν. Ενδείκνυται για όγκους σε πρώιμα στάδια.
2. Χημειοθεραπεία
Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί ισχυρά φάρμακα για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Χρησιμοποιείται ανάλογα την περίπτωση για να:
- Μειώσει τον όγκο πριν τη χειρουργική επέμβαση (νεοεπικουρική χημειοθεραπεία).
- Εξαλείψει τυχόν υπολειπόμενα καρκινικά κύτταρα μετά τη χειρουργική επέμβαση (επικουρική χημειοθεραπεία).
- Χρησιμοποιείται επίσης σε πιο προχωρημένα στάδια καρκίνου για να περιορίσει την εξάπλωση.
Η χημειοθεραπεία μπορεί να έχει παρενέργειες, όπως κόπωση, ναυτία και απώλεια μαλλιών, αλλά οι σύγχρονες θεραπείες ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις.
3. Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτινοβολία για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Χρησιμοποιείται συνήθως μετά τη χειρουργική επέμβαση, για να καταστρέψει τυχόν υπολειπόμενα καρκινικά κύτταρα στο σημείο της αφαίρεσης. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του μεγέθους του όγκου πριν την επέμβαση ή για τη θεραπεία μεταστάσεων.
4. Ορμονοθεραπεία
Η ορμονοθεραπεία χρησιμοποιείται όταν ο καρκίνος είναι ευαίσθητος σε ορμόνες (π.χ. οιστρογόνα ή προγεστερόνη). Ο στόχος είναι να μπλοκάρει τη δράση των ορμονών ή να μειώσει την παραγωγή τους, ώστε να μειωθεί η ανάπτυξη ή η πιθανή επανεμφάνιση του καρκίνου. Χρησιμοποιείται συνήθως μετά τη χειρουργική επέμβαση για να μειώσει τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου.
5. Στοχευμένη Θεραπεία
Η στοχευμένη θεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα ή άλλες ουσίες για να στοχεύσουν ειδικά τα καρκινικά κύτταρα χωρίς να επηρεάζουν τα υγιή κύτταρα του σώματος. Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιείται συχνά για να θεραπεύσει τον καρκίνο που έχει συγκεκριμένα γενετικά χαρακτηριστικά, όπως οι όγκοι με υπερβολική παραγωγή του πρωτεϊνικού μορίου HER2.
6. Ανοσοθεραπεία
Η ανοσοθεραπεία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα για να βοηθήσει τον οργανισμό να εντοπίσει και να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιείται συχνά σε πιο προχωρημένα στάδια του καρκίνου, όπου άλλες θεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές.
7. Συνδυασμένη Θεραπεία
Συχνά, ο καρκίνος του μαστού αντιμετωπίζεται με συνδυασμό θεραπειών, όπως:
- Χειρουργική επέμβαση και ακτινοθεραπεία
- Χημειοθεραπεία και ορμονοθεραπεία
- Στοχευμένη θεραπεία και ακτινοθεραπεία
Η συνδυασμένη θεραπεία επιδιώκει την ενίσχυση των αποτελεσμάτων και την μείωση του κινδύνου υποτροπής.